De mountainbike

Sinds het uitvinden van de fiets zijn er verschillende gespecialiseerde fietsen ontstaan die bij uitstek geschikt zijn voor een bepaald doel. Zo zijn er toerfietsen, die speciaal zijn ontworpen om op de fiets op vakantie te gaan of om zomaar een dagje te gaan fietsen. De ideale fiets voor onverharde wegen of paden is de mountainbike, die ook wel MTB of ATB, All Terrain Bicycle wordt genoemd.

De sport mountainbiken

Net als de racefiets is de mountainbike ontwikkeld vanuit een behoefte aan een aangepaste fiets. Het mountainbiken als sport is in Californië begonnen aan het eind van de jaren zestig van de twintigste eeuw. De eerste mountainbikers gebruikten frames van de Amerikaanse fietsenfabriek Schwinn en pasten hun fietsen verder aan met luchtbanden voor op het strand, versnellingen en een cross-stuur. Hiermee daalden ze vooral af van de mountain fireroads, de brandgangen in de bergen. Pas rond 1980 startte de productie van speciale mountainbikes van lichtgewicht-materialen. In de mountainbike sport zijn er verschillende disciplines, die zijn eigen model mountainbike gebruikt. Cross country mountainbikes zijn geschikt voor korte wedstrijden met weinig hoogteverschil, waarbij de snelheid belangrijker is dan het comfort. Enduro/All mountain modellen zijn juist bedoeld voor marathons, dus langere wedstrijden. Deze mountainbikes zijn stukken comfortabeler dan de Cross country fietsen, waardoor ze zelfs geschikt zijn om te toeren. Met Freeride mountainbikes kun je eigenlijk overal fietsen, maar liever niet omhoog. Ze zijn zowel geschikt voor lange afstanden als voor gevaarlijke en moeilijke hellingen. Daarnaast zijn ze berekend op extreme dingen, zoals Road gaps en metershoge drops. De Mountainbike downhill tenslotte is een speciaal soort fiets voor de gevaarlijkste, steile afdalingen.

Aan het eind van de jaren tachtig waaide het mountainbiken over vanuit de Verenigde Staten naar Europa en werd de sport in korte tijd razend populair, ook in Nederland en België. Beide landen hebben een paar wereldkampioenen geleverd, maar ook als hobby-sport werd het mountainbiken populair. Nog steeds groeit deze recreatie-sport, zowel in Nederland als België. Nederland kent rond de honderd officiële mountainbikeroutes waarop je, net zoals op een wandelroute, door de omgeving wordt geleid. Zij variëren van gemakkelijk, zoals bijvoorbeeld de route Soest en Zeist tot erg zwaar, zoals de route Schoorl en Bergherbos. De meeste routes zijn singletrack, dit houdt in een spoor van zo'n 30 - 40 centimeter en zijn voorzien van het internationale mountainbike symbool, dat tevens de rij-richting aangeeft. Voor het rijden op ruw terrein moet je wel een paar technieken onder de knie hebben. Sommige basistechnieken zijn gemakkelijk te leren, zoals het verplaatsing van je lichaam bij het klimmen en dalen. Andere technieken, zoals de stoppie, de fronthop, de bunnyhop en de wheelie, vergen wat meer oefening.

De onderdelen van de mountainbike

Meestal hebben mountainbikes 26 inch wielen, hoewel ook 24 inch wielen voorkomen en sinds een paar jaar verschijnen er ook mountainbikes met 28 inch wielen. De buitenbanden zijn veel dikker dan die van stadsfietsen en racefietsen en daarnaast bestaan er nog verschillende profielen voor het uiteenlopende gebruik. Zo heb je gladde straatbanden, maar ook straatbanden met een licht profiel. Voor gebruik op ruw terrein heb je banden met lage of hoge noppen en zelfs speciale sneeuwbanden.

Het frame van een mountainbike kan, net als dat van een racefiets, gemaakt zijn van aluminium, staal of koolstof. Momenteel wordt aluminium het meest gebruikt omdat het licht is, goedkoper dan staal en titanium en gemakkelijk te bewerken. Daarnaast is het corrosie-bestendig. Een stalen frame is vaak wat zwaarder, maar minder stijf dan aluminium. Titanium frames zijn juist weer stijver dan staal, maar wel even comfortabel. Ook met koolstof kunnen erg lichte en stijve frames gemaakt worden, maar deze frames zijn voor een mountainbike wel erg kwetsbaar en daarnaast zijn ze duurder.

Hoewel vering en demping ook negatieve effecten hebben, zoals rendementsverlies tijdens het fietsen en meer onderhoud, is het gebruik van vering wel bevorderlijk voor het comfort van de fietser. Daarnaast komt het ten goede aan de fiets, met in het bijzonder minder lekke banden en een beter bodemcontact van de banden. Er zijn verschillende categorieën, die gebruikt worden al naar gelang het soort mountainbiken. Een Rigid bike heeft helemaal geen vering, een Hardtail heeft wel voorvering in de vork, maar geen achtervering. Een Softtail heeft voorvering en een achtervering die werkt door buiging van de liggende achtervorken of heeft gewone vering voor en achter. Dual of Full suspension heeft voorvering in de vork en een achtervering van scharnierende liggende achtervorken rondom kogellagers.

Er zijn eveneens verschillende remsystemen, zoals hydraulische remmen en kabelremmen. De laatste tijd winnen schijfremmen aan populariteit ten koste van velgremmen. Behalve het systeem is het belangrijk dat de remmen goed zijn afgesteld om een goede remcapaciteit te garanderen. Ook versnellingen worden op een mountainbike doorgaans heel intensief gebruikt, vanwege het ruwe en onregelmatige karakter van het terrein. Ook hier zijn verschillende systemen mogelijk, zoals een derailleur of een naafversnelling.