De fiets: een veelzijdig vervoermiddel

De fiets is een veelzijdig vervoermiddel en niet weg te denken uit ons dagelijks leven. Er bestaan veel verschillende soorten fietsen. Omdat de fiets wordt aangedreven door je eigen spierkracht, ben je gezond in beweging en tegelijkertijd belast je het milieu nauwelijks. Voor het geval je sneller wilt of dat het door ouderdom of ziekte minder gaat met je spierkracht, zijn er tal van gemotoriseerde varianten van de fiets. Deze uitvindingen zijn een eigen leven gaan leiden als bromfiets, scooter en motor. Daarnaast zijn er ook echte fietsen met een hulpmoter zoals de snorfiets, de elektrische fiets en de Pedelec.

De geschiedenis van de fiets

De voorganger van onze fiets was de velocipede, een houten loopfiets die in 1817 werd bedacht door baron Karl von Drais. Deze fiets had geen trappers en de berijder bewoog zich voort door zijn voeten af te zetten tegen de grond. Pas jaren later, in 1865, bedachten de Fransen Pierre Michaux en zijn zoon Ernest iets, dat meer op onze fiets leek. Deze ijzeren tweewieler had trappers aan de voorwielen. Bij gebrek aan kettingaandrijving kon de snelheid van deze fietsen alleen worden opgevoerd door het voorwiel steeds groter te maken. Zo ontstond de hoge bicyclette met zijn enorme voorwiel en een klein achterwieltje. Het berijden van dit gevaarte was een kunst apart, maar de ontwikkelingen volgden elkaar snel op. In 1868 werd de fiets met kettingaandrijving uitgevonden, waarbij de trappers niet meer aan het wiel, maar aan het frame waren gemonteerd. Weer wat jaren later, in 1885, bouwde John Kemp Starley de Rover. Dit was een fiets met een frame van stalen buizen, kettingaandrijving en twee even grote wielen. In dezelfde periode werden ook luchtgevulde fietsbanden uitgevonden. Eigenlijk is in de eeuw daarna het basismodel nauwelijks veranderd, hoewel er steeds betere en lichtere materialen worden gebruikt. De meeste fietsen lijken qua constructie en model nog steeds op de Rover uit 1885, met als enige uitzondering de ligfiets.

Heren-, dames- en kinderfiets

Fietsen onderscheidt men in heren- en damesfietsen. De eerste fietsen waren voor de stevigheid van de constructie voorzien van een horizontale stang. Omdat vrouwen in deze periode veroordeeld waren tot het dragen van rokken, zat bij hen de stang danig in de weg. Hoewel het sterke, driehoekige constructie niet ten goede kwam, kwam er een damesmodel. Tegenwoordig blijven mannen en vrouwen meestal “hun” modellen gebruiken maar bij sportfietsen wordt het verschil steeds kleiner. Aan de andere kant zijn damesfietsen wel populair bij ouderen en gehandicapten, vanwege het gemakkelijker opstappen. Een kinderfiets is uiteraard kleiner en heeft relatief bredere banden om de stabiliteit te vergroten. Tijdens het leren fietsen kunnen er zijwieltjes aan worden gemonteerd.

Verschillende fietsen voor verschillende doeleinden

Behalve voor het dagelijkse gebruik zijn er tal van sportieve fietsen, die speciaal voor een bepaalde toepassing zijn gemaakt. Voorbeelden zijn de racefiets voor lange afstanden over glad wegdek, de mountainbike voor hellingen en ruig terrein en de hybride-fiets, een soort van kruising tussen deze twee. Ook toerfietsen zijn erg populair omdat ze veelzijdig zijn, een combinatie van een gewone stadsfiets en een sportfiets. Met andere woorden, je kunt er een pleziertochtje mee maken maar ook je boodschappen op doen. Veel specifiekere hobbyfietsen zijn de beachcruiser, geschikt voor op het zand, en de cross-fiets, waarmee je niet snel ook even naar de winkel zal fietsen. Op het gebied van woon-werkverkeer heb je de citybike en de moderne variant van de vouwfiets, die je ingevouwen mee in de trein, de tram en de kroeg kunt nemen.

Voor transport per fiets kun je fietstassen achterop monteren of een speciale transportfiets kopen. Je hebt dan grofweg de keuze uit een bakfiets, met de lading voor je, of een fietskar met de laadbak als aanhanger. In beide soorten transportfietsen heb je tegenwoordig een overweldigend aanbod aan speciale toepassingen, niet alleen voor goederen maar ook voor het veilig en comfortabel vervoer van kinderen en dieren.

Als je, vanwege ouderdom of ziekte, een duwtje in de rug kunt gebruiken, is er de optie van een fiets met hulpmotor. Behalve de vertrouwde bromfiets, zijn er snorfietsen en fietsen met een elektromotor, zoals de E-bike en de Pedelec. Als je wel stevig kunt trappen, maar moeite hebt met evenwicht, dan is er de driewieler. Is het tegenovergestelde het geval, dan kun je er juist voor kiezen om de blits te maken met een eenwieler. Er worden speciale fietsen gemaakt voor mensen zonder benen, een zogenaamde handbike. Ligfietsen daarentegen zijn niet bedoeld voor mensen met een handicap, maar voor iedereen. Het is even wennen, maar als je eenmaal aan een ligfiets gewend bent, ga je niet alle sneller maar ontzie je ook je rug en zitvlak. Behalve sportieve fietsen zijn de zogenaamde omafietsen erg populair, onder andere bij mensen met rugklachten. Op een omafiets zit je, in tegenstelling tot op een sportfiets, kaarsrecht. Fiets je altijd met zijn tweetjes, dan kun je een tandem overwegen, een tweepersoonsfiets.

Voor- en nadelen van fiets

De fiets als transportmiddel heeft vele voordelen. Op korte afstanden verplaats je je sneller dan in een auto en dit geldt eens te meer voor drukke binnensteden. Fietsen is, zoals elke vorm van beweging, goed voor je gezondheid en het is milieuvriendelijk. Als nadeel wordt wel de grotere kwetsbaarheid van de fietser genoemd, die bij verkeersongevallen geen bescherming heeft. Verder gaat een auto natuurlijk wel sneller op langere afstanden en bij regenachtig en stormachtig weer kan fietsen echt afzien zijn. Maar ga je voor een van de vele soorten fietsen, dan heb je in onze streken wel weer het voordeel van een goede infrastructuur en een vlak landschap. Nederland en Vlaanderen hebben, net als Noord-Duitsland en Denemarken, perfecte verkeersvoorzieningen voor fietsers. Er zijn veel speciale fietspaden met een goede bewegwijzering. Er bestaan tal van fietsroutes, zowel voor gewoon woon-werkverkeer als voor recreatieve fietstochten.

De elektrische fiets: niet alleen voor ouderen

Naast de snorfiets, een tussenvorm tussen fiets en bromfiets, winnen elektrische fietsen of E-bikes, de laatste tijd snel aan populariteit. De elektrische fiets is een uitkomst voor iedereen die bij het fietsen af en toe een duwtje in de rug kan gebruiken. Behalve voor ouderen, vindt de elektrische fiets ook zijn weg naar jongeren, die bijvoorbeeld als gevolg van ziekte een mindere conditie hebben. Als je het moeilijk hebt met zware tegenwind of je wilt regelmatig afstanden fietsen die je krachten eigenlijk te boven gaan, dan kan de elektrische fiets je helpen. Ook als je er regelmatig met een fietskar op uittrekt, kan een elektrische fiets een welkome ondersteuning leveren.

Soorten elektrische fietsen

De elektrische fiets is eigenlijk een milieuvriendelijke variant van de snorfiets, die evenals de bromfiets een fiets met een hulpmotor is. Snorfietsen werken net als bromfietsen op benzine, dat het milieu meer belast dan elektriciteit. Op een E-bike kun je “fietsen” zonder te trappen, dus zonder lichamelijke inspanning, maar je kunt ook tegelijkertijd je eigen aandeel leveren in de voortbeweging. Omdat jouw inspanning en de elektrische motor, geregeld door een hendel of een knop, onafhankelijk van elkaar werken, kunnen de motor en de pedalen tegelijk worden gebruikt al naar gelang je behoefte. Aanvankelijk waren elektrische fietsen alleen populair bij ouderen, die daarmee zonder extreme inspanning toch mobiel konden blijven, ook bij windkracht zes. Langzamerhand ontdekken ook veel jongeren de elektrische fiets en niet alleen vanwege ziekte of handicaps. Denk maar eens aan woon-werkverkeer op langere afstanden. Je kunt je auto laten staan zonder uitgeput en bezweet op je werk te arriveren. Omdat de elektrische fiets steeds populairder wordt voor alle leeftijden zijn er diverse sportieve modellen verkrijgbaar, waarbij de motor en de accu even compact als elegant zijn verwerkt in de fiets. Qua uiterlijk wordt het verschil met een gewone fiets steeds minder zichtbaar en er zijn zelfs elektrische mountainbikes. Ook op een elektrische fiets is eigen inspanning nog steeds mogelijk, maar je kunt tijdens een sportief fietsritje met gemak een dubbele afstand afleggen.

Een tamelijk nieuwe innovatie op fietsgebied is de Pedelec, de pedaal elektrische fiets, die werkt volgens een geheel ander principe. Op de Pedelec krijg je de aanvullende kracht van de elektrische motor pas als je zelf op de pedalen trapt. De kracht die je ter ondersteuning krijgt is direct gelinkt aan de kracht die jijzelf levert op de pedalen. Een en ander wordt bestuurd en gecontroleerd door middel van een sensor.

Aanschaf van een elektrische fiets

Zoals bij iedere aankoop is het verstandig om van tevoren goed te bedenken waarvoor je de fiets gaat gebruiken. Gaat het alleen om de boodschappen bij de super op de hoek, dan is de aanschaf van een elektrische fiets niet de moeite waard. Ga je de fiets juist gebruiken voor lange en middellange afstanden, dan moet de motor sterk genoeg zijn en de actieradius van de accu groot genoeg zijn. De huidige generatie E-bikes heeft een actieradius van meer dan 50 kilometer. Het netwerk van oplaadpunten, waar je tijdens de lunch onderweg ook je fiets “bij kunt laten tanken”, wordt steeds groter. Als je zelf alles op een rijtje hebt gezet, dan is het verstandig om een goede dealer te zoeken. Hier kun je afspreken om proefritten te maken op diverse modellen. Zorg ervoor dat de proefritten lang genoeg zijn, dit is nodig om de fietsen goed te kunnen vergelijken. Als het goed is geeft de verkoper duidelijke uitleg over het gebruik van de elektrische fiets en wordt er uiteraard ook een handleiding meegeleverd. Over het algemeen geldt dat de overstap naar een elektrische fiets voor veel mensen in het begin even wennen is. Neem er de tijd voor om de mogelijkheden van de fiets leren kennen en raadpleeg de handleiding wanneer nodig. Kom je er zelf niet uit, twijfel dan niet om de verkoper nogmaals om uitleg te vragen. Bestudeer vooral goed hoe je de accu optimaal in conditie houdt.

Ombouw van je eigen fiets

Als je al een goede fiets hebt en daar erg gehecht aan bent, dan is het mogelijk om je huidige fiets om te bouwen, of dit te laten doen. Er bestaan zelfbouwpakketen van diverse fabrikanten, waarmee je met behulp van een uitgebreide handleiding je eigen vertrouwde karretje het comfort van elektrische ondersteuning kunt geven. Als je twee linkerhanden hebt is er de mogelijkheid van ombouw door een specialist. De ombouwpakketten zijn niet alleen geschikt voor de gewone standaard fietsen, maar ook voor speciale fietsen als ligfietsen, driewielers.

Meer info : Elektrische fiets

De bakfiets: terug van weggeweest.

Vroeger werden bakfietsen vooral gebruikt door bakkers en kruideniers. Hun transportfietsen waren voorzien van een houten bak of een mand met een deksel, waarmee ze door de straten reden om hun waren te verkopen aan de huisvrouwen. Veel van die oude bakfietsen hebben nog een tweede leven gekend in het alternatieve ecircuit, maar uiteindelijk nam hun aantal af en werd de bakfiets in het verkeer een soort bezienswaardigheid. De laatste twintig, dertig jaar is hier echter verandering in gekomen en is de bakfiets hard bezig aan een come back. De nieuwe generatie bakfietsen fietsen lichter en er worden vooral kinderen en boodschappen in vervoerd.

Oude en nieuwe bakfietsen

De klassieke bakfiets was een fiets met een achterwiel en een grote bak voorop, die werd gedragen door twee voorwielen. Achteraan de bak zat een stang, waarmee je kon sturen. Omdat de bakfiets met maar één as werd bestuurd, die zich in het midden onder de bak bevond, was het besturen van een bakfiets nog een hele kunst. Omdat de moderne bakfietsen wat dit betreft een stuk gemakkelijker zijn, zijn ze in korte tijd heel populair geworden. De bakfiets met een kleine bak met zitplaatsen voor kinderen is een veel voorkomend model. Vooral in drukke binnensteden worden de bakfiets ervaren als een effectieve vervanger van de auto. Ouders met twee of meer kinderen kunnen met deze bakfietsen toch op de fiets hun kinderen naar school brengen en onderweg boodschappen doen. Op een gewone fiets, met een kind voor en eentje achter en de boodschappen aan het stuur, is dat ongemakkelijk en gevaarlijk in drukke verkeerssituaties. Tegenwoordig zie je dan ook veel moeders en vaders met de kinderen én de boodschappen of de hond in kleine, trendy bakfietsen. Veilig, gemakkelijk en zo leuk dat je met z'n allen ook nog voor je plezier een blokje om fietst. Moderne bakfietsen zijn er van verschillende fabrikanten en de populairste modellen van deze soort moderne bakfiets hebben juist weer gewoon twee wielen als een gewone fiets, in plaats van de drie wielen van de klassieke bakfiets.

Soorten bakfietsen

Zoals gezegd worden heel veel moderne bakfietsen gebruikt om kinderen in te vervoeren. Ze worden daar ook speciaal voor gemaakt. De bak zit doorgaans laag en de kinderen kunnen er op een of twee bankjes in zitten, afhankelijk van het aantal zitplaatsen. Ze zitten vast met veiligheidsgordels en voor baby's zijn er speciale babyzitjes in de bakfiets te monteren. Over het algemeen zijn de lichte, tweewielige bakfietsen geschikt voor twee kinderen en een grote hoeveelheid boodschappen. Ze zijn goed wendbaar, fietsen licht en zijn gemakkelijk te besturen. Er zijn er zelfs in geheel aluminium uitvoering. Deze zijn niet alleen zeer licht in gewicht, maar ook voorzien van een op meerdere manieren te gebruiken bankje met veiligheidsriemen. Daarnaast zijn er uitbreidingsmogelijkheden als een dekzeil, een bevestiging voor een baby-zitje en een afsluitbare tas. Voor grotere en zwaardere ladingen kom je, net als de bakker van vroeger, toch weer bij een driewielerbakfiets terecht. Deze fietst wel wat zwaarder dan een tweewieler, maar is ongeëvenaard voor het vervoer van veel gewicht, zoals voor korte ritjes met veel kinderen en boodschappen of een kinderfeestje. Deze zwaardere bakfietsen zijn er met zitplaatsen voor vier kinderen en er bestaat zelfs een kindertaxi met maar liefst acht zitplaatsen. Een beetje te veel van het goede voor het gemiddelde gezin, maar wel handig voor een woongroep of een kinderdagverblijf. Veel moderne bakfietsen worden gebruikt voor het vervoer van kinderen, maar er zijn tal van andere gebruiksmogelijkheden. Ook als je geen kinderen hebt, kan een bakfiets je een hoop gemak op leveren. Bijvoorbeeld als je geen zin hebt om iedere dag boodschappen te doen en liever voor een hele week tegelijk inslaat. Gaat het niet om vervoer van kinderen, maar alleen om boodschappen, kratten bier of andere spullen, dan is een Kronan-fiets misschien een optie. Dit is een gewone fiets met een bak voor je stuur, die uiteraard kleiner is dan de bak van een echte bakfiets. Ook zijn er speciale bakfietsen voor rolstoelen, met speciale rails om de rolstoel op de bak te rijden en voorzieningen voor het vastzetten en veilig vervoer. Denk ook na over de regelmaat waarmee je je vrachten vervoert. Als je bak maar sporadisch gevuld is, is een losse fietskar misschien een betere oplossing voor je. Voor het dagelijkse gebruik heb je dan een gewone fiets, waar je de kar alleen achter hangt op momenten dat je veel te vervoeren hebt.

Een bakfiets aanschaffen

Er zijn zeer veel verschillende bakfietsen op de markt. Er zijn de universele, houten bakken waarin je alles kunt vervoeren. Je boodschappen of andere spullen, de kinderen, honden of andere huisdieren, of je kampeerspullen als je op vakantie gaat. Als je de bakfiets hoofdzakelijk voor een bepaald soort lading gaat gebruiken, loont het de moeite om een gespecialiseerde bakfiets te kopen, bijvoorbeeld voor kinderen of voor honden. Belangrijk in ons klimaat is wel dat de bakfiets overdekt kan worden met een zeil of overkapping, zodat de kinderen, dieren of spullen droog blijven tijdens het vervoer. Over het algemeen is het zo dat naarmate de bakfietsen handiger en lichter zijn, ze een hoger prijskaartje hebben. Het is duidelijk dat een eenvoudige houten bakfiets goedkoper uitvalt dan een super de luxe aluminium exemplaar of een bakfiets met elektrische aandrijving. Als je van tevoren goed nadenkt over hoe en waarvoor je de bakfiets gaat gebruiken, kun je de aanschafprijs echter zien als een slimme investering in toekomstig gebruiksgemak en veiligheid.